Studiet skal gi studentene grundig kompetanse i pedagogisk ledelse knyttet til barnehagens forutsetninger og barns hverdag i barnehagen. Sentralt i studiet er forståelser av barnehagens læringsmiljø og hvordan barn, ansatte og miljø står i gjensidig samspill. Studentene skal få økt kunnskap om barns danningsprosesser knyttet til lek og læring. Bevissthet om barnehagens innhold og didaktisk kompetanse er sentralt. Studentene skal få erfaring med ledelse av kompetansebygging innen utviklings- og endringsarbeid. Kunnskap om og kritisk vurdering av kompetansebygging i barnehagen skal gi økt bevissthet om den lærende barnehagen. Implementering av sentrale føringer knyttet til nyere forskning vil stå sentralt.

Det vil bli undervist i temaer som:

• Pedagogisk ledelse i den lærende barnehagen.
• Barnehagens læringsmiljø, danning, medvirkning og demokratiske prosesser i barnehagen.
• Didaktisk bevissthet, plan, spontanitet og improvisasjon.
• Veilednings- og samhandlingskompetanse.
• Vurdering og dokumentasjonsprosesser. 
• Barnehagens plass i samfunnet.
• Sentrale føringer i barnehagesektoren.

Ved fullført studium har studenten følgende kompetanse innenfor fagområdet.

Studenten:

• har kunnskap om pedagogisk ledelse av langsiktig og systematisk prosessuelt arbeid
• har kunnskap om barnehagens læringsmiljø
• har kunnskap om ulike perspektiver på barnehagens kvalitet og kvalitetsutvikling
• kan samhandle med barn og personalet i barnehagen i gjennomføring av endrings- og utviklingsarbeid
• kan skape og lede refleksjonsprosesser i personalgruppa
• kan artikulere egen yrkeskompetanse
• har kunnskap om nyere sentrale føringer i barnehagefeltet og implementering av disse 

Pensumliste Læringsmiljø og pedagogisk ledelse gjeldende for studieåret 2019-2020

Artikler/kapitler merket med * finnes i digitalt kompendium på itslearning.

I tillegg til pensumlitteratur forventes det at studentene forholder seg til aktuelt lovverk og rammeplan som er relevant i forhold til barnehagesektoren, NoU-er, stortingsmeldinger, Utdanningsdirektoratets veiledere og rapporter.

*Alvestad, M. (2012). Førskolelærere om læring i barnehagen – spor av læringskulturer. I T. Vist & M. Alvestad (red.), Læringskulturer i barnehagen. Flerfaglige forskningsperspektiver. Oslo: Cappelen Damm Akademisk. (s. 67-88) (22 s.)

Amundsen, H.M. (2013.) Barns undring. Bergen: Fagbokforlaget. (188 s.)

*Aubert, A.M. (2009). Profesjonell relasjonskompetanse kvalitetssikres gjennom anerkjennende kollegaveiledning. I M. Brekke & K. Søndenå (red.), Veiledningskvalitet. Oslo: Universitetsforlaget. (s. 44-57) (14 s.)

* Bjørndal, C.R.P. (2009). Hvordan forbedre veiledningssamtalen? I M. Brekke & K. Søndenå (red.), Veiledningskvalitet. Oslo: Universitetsforlaget. (s.175-189) (15 s.)

Broström, S. (2014). Veien mot nye barnehagedidaktikker? I S. Broström, T. Lafton & M.-A. Letnes, M-A. (red.), Barnehagedidaktikk. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 27-45) (19 s.)

Brønstad, E.S. & Øksnes, M. (2014). Leketøyets lekeverdi. I T.H. Rasmussen (red.), På spor etter lek. Lek under moderne vilkår. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 217-233) (17 s.)

Bøe, M. & Thoresen, M. (2017). Å skape og studere endring: aksjonsforskning i barnehagen. 2. utg. Oslo: Universitetsforlaget. (s. 11-64 og 75-135) (115 s.)

Doseth, M. (2013). Å fremme danning. I K. Steinsholt & M. Øksnes (red.), Danning i barnehagen. Perspektiver og muligheter. Oslo: Cappelen Damm Akademisk. (s. 150-168) (19 s.)

Eggesbø, M.N. (2012). Barn og rom - 1000 spørsmål. I A. Krogstad, G.K. Hansen, K. Høyland & T. Moser (red.), Rom for barnehage. Flerfaglige perspektiver på barnehagens fysiske miljø. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 249-267) (19 s.)

Fjørtoft, B. (2018). Læringens ville veier. Etiske møter i barnehagen. Oslo: Pedagogisk Forum (180 s.)

Glaser, V. (2013). Ansvarliggjøring og myndiggjøring av barnet – i et danningsperspektiv. I K. Steinsholt & M. Øksnes (red.), Danning i barnehagen. Perspektiver og muligheter. Oslo: Cappelen Damm Akademisk. (s. 134-149) (16 s.)

Gotvassli, K-Å (2013). Boka om ledelse i barnehagen. (kap. 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 og 10). Oslo: Universitetsforlaget. (158 s.)

Halvorsen, E.M. (2013). Danning: kultur, kunst, kreativitet. I K. Steinsholt & M. Øksnes (red.), Danning i barnehagen. Perspektiver og muligheter. Oslo: Cappelen Damm Akademisk. (s. 205-226) (22 s.)

*Illeris, K. (2012). Læring. Oslo: Gyldendal Akademisk. (Kap. 3 og 4) (44 s.) *

Jansen, K.E. (2014). Utforskerstund som læringsaktivitet. I S. Broström, T. Lafton & M.-A. Letnes, M-A. (red.), Barnehagedidaktikk. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 67-86) (20 s.)

Jansen, T.T. (2014). Lyttende didaktikk. I S. Broström, T. Lafton & M.-A. Letnes, M-A. (red.), Barnehagedidaktikk. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 46-65) (20 s.)

Johansson, E. (2014). Lekens levde etikk. I T.H. Rasmussen (red.), På spor etter lek. Lek under moderne vilkår. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 127-144) (18 s.)

Kanstad, M. (2015). Barnehagen som arena for minoritetsspråklige ettåringers meningsfulle kommunikasjon. I S. Kibsgaard & M. Kanstad (red.), Lek og samspill i et mangfoldsperspektiv. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 43-62) (20 s.)

Kibsgaard, S. (2015). Strategier og forhandlinger som grunnlag for lek. I S. Kibsgaard & M. Kanstad (red.), Lek og samspill i et mangfoldsperspektiv. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 27-41) (15 s.)

Kibsgaard, S. (2015). Vil du være vennen min? I S. Kibsgaard & M. Kanstad (red.), Lek og samspill i et mangfoldsperspektiv. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 151-166) (16 s.)

Kjær, A. (2016). Prosjektarbeid i barnehagen. Fra fascinasjon til fordypelse. Oslo: Cappelen Damm Akademisk. (100 s.)

Klev, R. & Levin, M. (2009). Forandring som praksis. Endringsledelse gjennom læring og utvikling. 2. utg. (Kap. 1, 2, 3, 4, 5, 6 og 7.) Bergen: Fagbokforlaget. (140 s.)

Kolle, T., Larsen, A.S. & Ulla, B. (2017). Pedagogisk dokumentasjon – inspirasjon til bevegelige praksiser.  2. utg. Bergen: Fagbokforlaget. (122 s.)

Kvistad, K. & Søbstad, F. (2005). Kvalitetsarbeid i barnehagen. Oslo. Cappelen Akademiske Forlag. (Kap. 6, 7, 8, 9 og 10). (100 s.)

*Kvistad, K. (2009). Veiledning som kilde til erkjennelse og endring i barnehagen. I S. Mørreaunet, V. Glaser, O.F. Lillemyr & K.H. Moen (red.), Inspirasjon og kvalitet i praksis – med hjerte for barnehagefeltet. Oslo: Pedagogisk Forum. (s.107-122) (15 s.)

Lafton, T. & Letnes, M.-A. (2014). Introduksjon. I S. Broström, T. Lafton & M.-A. Letnes, M-A. (red.), Barnehagedidaktikk. Bergen: Fagbokforlaget. (s.13-26) (14 s.)

*Lindbo, I.M. (2008). Profesjoners etiske utfordringer i et flerkulturelt samfunn. I A.M. Otterstad (red.), Profesjonsutøvelse og kulturelt mangfold.  Oslo: Universitetsforlaget. (s. 179-194) (15 s.)

Moe, J. (2014). Kunstdidaktikk i barnehagen. I S. Broström, T. Lafton & M.-A. Letnes, M-A. (red.), Barnehagedidaktikk. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 227-245) (19 s.)

*Mørkeseth, E.I. (2012). Læringskultur i barnehagen i møtet mellom «folkelig» oppdragelseskultur og førskolelærerens fagkultur. I T. Vist & M. Alvestad (red.), Læringskulturer i barnehagen. Flerfaglige forskningsperspektiver. Oslo: Cappelen Damm Akademisk. (s. 20-43) (24 s.)

Nicolaysen, M. (2014). Rom og materialitet i barnehagen. I S. Broström, T. Lafton & M.-A. Letnes, M-A. (red.), Barnehagedidaktikk. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 211-226) (16 s.)

Nissen, K., Kvistad, K., Pareliussen, I. & Schei, S.H. (2015). Barnehagens hverdagsliv. Refleksjoner rundt læring og danning. Bergen: Fagbokforlaget. (193 s.)

*Nordtømme, S. (2010). Perspektiver på læring i barnehagen. I H.D. Hogsnes (red.), Barnehagens læringsliv. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 15-27) (13 s.)

Nordtømme, S. (2012). Muligheter i mellomrom! I A. Krogstad, G.K. Hansen, K. Høyland & T. Moser (red.), Rom for barnehage. Flerfaglige perspektiver på barnehagens fysiske miljø. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 213-227) (15 s.)

Olsen, T.M. (2015). Utelek som språklæringsarena. I S. Kibsgaard & M. Kanstad (red.), Lek og samspill i et mangfoldsperspektiv. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 63-78) (16 s.)

Rasmussen, T.H. (2014). Det er bare noget vi leger, ik'? I T.H. Rasmussen (red.), På spor etter lek. Lek under moderne vilkår. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 67-84) (18 s.)

*Sand, S. (2015). Ulikhet og fellesskap. Vallset: Oplandske bokforlag. (Kap. 7, s. 179-203).  (25 s.)

Schei, S.H. & Kvistad, K. (2012). Kompetanseløft. Langsiktige tiltak i barnehagen. Oslo: Universitetsforlaget. (160 s.)

Seland, M. (2012). Barnehagens nye rom sett i lys av diskurser om livslang læring. I A. Krogstad, G.K. Hansen, K. Høyland & T. Moser (red.), Rom for barnehage. Flerfaglige perspektiver på barnehagens fysiske miljø. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 115-127) (13 s.)

Steinsholt, K. (2013). Inn i barnehagens underliv. I K. Steinsholt & M. Øksnes (red.), Danning i barnehagen. Perspektiver og muligheter. Oslo: Cappelen Damm Akademisk. (s. 95-117) (23 s.)

Thorbergsen, E. (2012). Lekemateriell og barns lek. I A. Krogstad, G.K. Hansen, K. Høyland & T. Moser (red.), Rom for barnehage. Flerfaglige perspektiver på barnehagens fysiske miljø. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 231-247) (16 s.)

Ødegård, E. & Røys, H. (2013). Å dra lasset sammen. Samhandling som strategi for pedagogisk ledelse i barnehager. Oslo: Cappelen Damm Akademisk. (Kap. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 og 9). (105 s.)

Öhman, M. (2014). Det viktigste er å få leke. I T.H. Rasmussen (red.) På spor etter lek. Lek under moderne vilkår. Bergen: Fagbokforlaget. (s. 145-159) (15 s.)

Pensum er med forbehold om endringer

Forelesninger, gruppearbeid, dialog, skriving, refleksjon, selvstudium, IKT-basert veiledning. Veiledning i faste grupper.

Gjennom hele studieløpet kreves det at studenten skal lede et utviklingsarbeid på egen arbeidsplass, hvor obligatorisk veiledning og skriftlig refleksjonsarbeid inngår. På bakgrunn av disse erfaringene og egne læringsprosesser skal studentene levere en skriftlig praksisartikkel på slutten av studiet. Gjennom teori, gjennomføring av et forpliktende utviklingsarbeid i egen barnehage og refleksjoner over egen ledelse, skal studentene få utvidet kunnskap om pedagogisk ledelse.

Arbeidskrav som må være godkjent for å få adgang til eksamen:

HEM1: OBLTS

MUN1: BLP-AK1, BLP-AK2